Zadaniem świecy zapłonowej jest wytworzenie iskry wewnątrz komory spalania silnika w celu zapalenia mieszanki paliwowo-powietrznej.
Gdy iskra nie powstanie, będzie miała zbyt małą energię lub wystąpi w niewłaściwym momencie, silnik spalinowy będzie pracował nieprawidłowo… oczywiście o ile w ogóle da się go uruchomić.
Budowa świecy nie jest zbyt skomplikowana, ale jeżeli uwzględnimy ekstremalne warunki jej pracy, to możemy sobie uświadomić jak ogromnym wyzwaniem dla konstruktorów jest stworzenie idealnej świecy.
I słowo „ekstremalne” wcale nie jest nadużyciem, bo część świecy umieszczona komorze spalania musi wytrzymać wysoką temperaturę przekraczającą w procesie spalania mieszanki 1000 oC i ciśnienie do ok. 5 MPa. Elektrody świecy narażone są także na oddziaływanie wysokiego napięcia (15-25 kV), gazów spalinowych i paliwa. Jeśli dodamy do tego liczbę kilkudziesięciu wyładowań w ciągu 1 sekundy, to mamy ogólny obraz tego, w jak trudnych warunkach musi pracować świeca zapłonowa.
Korpus świecy w kształcie walca wykonany jest ze stali. Jego górna część ma najczęściej przekrój sześciokątny stanowiący miejsce na klucz. Dolna część jest nagwintowana i umożliwia wkręcenie świecy w głowicę silnika.
Elektroda główna, nazywana również środkową wykonana jest z dobrze przewodzącego metalu (np. miedzi) i znajduje wewnątrz ceramicznego izolatora. Elektroda główna umieszczona jest na całej długości świecy. W górnej części zakończona jest gwintem o średnicy 4 mm, na który nakręca się końcówkę stanowiącą złącze świecy. Elektroda główna może być powlekana platyną lub innym metalem szlachetnym (np. irydem).
Elektroda boczna jest zamontowana w dolnej części korpusu świecy i jest połączona z masą, dlatego nazywana jest również masową. Świece zapłonowe mogą mieć kilka elektrod bocznych (2, 3 lub 4):
Odstęp pomiędzy elektrodami to odległość pomiędzy elektrodą główną, a boczną. Dla każdego silnika (świecy) odstęp jest ściśle określony w instrukcji obsługi i mieści się najczęściej w granicach 0,6 do 1,1 mm.
Wewnątrz świecy pomiędzy częścią gwintowaną korpusu, a izolatorem znajduje się przestrzeń, która tworzy tak zwaną komorę cieplną świecy. Jej kształt (wielkość) ma duży wpływ na sposób odprowadzania ciepła przez świecę w czasie pracy silnika.
Stalowa podkładka zapewnia odpowiednie uszczelnienie wkręconej w otwór świecy zapłonowej. Ponieważ w pewnym stopniu odkształca się świeca musi być wkręcona z odpowiednim momentem. Z reguły wartość momentu jest nieco niższa dla świec używanych ponieważ w ich przypadku uszczelka nie posiada już takiej elastyczności. Nie przestrzeganie tej zasady może doprowadzić do zerwania gwintu.
Niektóre typy świec zapłonowych mogą mieć umieszczony wewnątrz opornik przeciwzakłóceniowy, którego zadaniem jest ograniczanie występowania zakłócających impulsów napięcia generowanych w trakcie wyładowania iskrowego.