Uwzględniając sposób rozmieszczenia poszczególnych elementów układu napędowego rozróżniamy następujące układy:
UKŁAD KLASYCZNY – silnik umieszczony wzdłużnie z przodu pojazdu napędza oś tylną.
W tym układzie silnik wraz ze sprzęgłem i skrzynką biegów znajduje się z przodu samochodu, a napęd przekazywany jest za pośrednictwem wału napędowego do tylnego mostu i na koła napędzane. W samochodach osobowych tego typu układ stosowany jest obecnie dość rzadko, choć istnieją firmy, które do tej pory preferują tego typu napęd (np. BMW).
Zalety:
- stosunkowo prosta konstrukcja osi przedniej (koła kierowane nie są kołami napędzanymi),
- dociążenie kół osi tylnej przy ruszaniu i przyspieszaniu
- korzystny rozkład obciążeń, zwłaszcza przy pełnym załadunku,
- praktycznie nieograniczona długość silnika – z tego względu układ korzystny jest dla samochodów klasy wyższej z dużymi silnikami – 8, a nawet 12 cylindrowymi,
- prosta konstrukcja układu sterowania skrzynki przekładniowej (dźwignia zmiany biegów „wchodzi” bezpośrednio do skrzynki biegów)
Wady:
- niestateczność w ruchu na wprost
- znaczna masa układu napędowego
- nadsterowność przy szybkim pokonywaniu zakrętów
- duże ilości elementów składowych, a co za tym idzie wyższe koszty produkcji
- zmniejszenie przestrzeni pasażerskiej i bagażowej, którą ograniczają wał napędowy i tylny most napędowy.
UKŁAD PRZEDNI ZBLOKOWOANY (ZESPOLONY) – silnik umieszczony z przodu pojazdu napędza oś przednią.
W układzie przednim zblokowanym, najważniejsze elementy układu (silnik, sprzęgło, skrzynką biegów, przekładnia główna i mechanizm różnicowy) stanowią zwartą całość i umieszczone są w przedniej części pojazdu. Silnik najczęściej umieszczony jest poprzecznie, choć może być również umieszczony wzdłużnie (np. Audi A4). Umieszczenie silnika wzdłużnie wynika z ograniczonej szerokości pojazdu, przy której silniki o dużej liczbie cylindrów po prostu nie mieszczą się poprzecznie.
Układ przedni zblokowany (zespolony) zdominował układy napędowe samochodów osobowych, zwłaszcza w segmentach samochodów miejskich, kompaktowych i klasy średniej.
Zalety:
- mniej elementów składowych, a więc niższa masa,
- płaska podłoga i duży bagażnik,
- krótka droga przekawzywania napędu,
- obciążenie kół kierowanych i napędzanych,
- dobra stateczność przy jeździe na wprost – samochód jest ciągnięty, a nie pchany,
- prosta konstrukcja tylnego zawieszenia,
- dobre chłodzenie silnika.
Wady:
- tendencja do podsterowności na zakrętach,
- ograniczona długość silnika umieszczonego poprzecznie,
- skomplikowana konstrukcja przedniego zawieszenia,
- ograniczenie minimalnego promienia skrętu,
- niekorzystny rozkład sił hamowania,
- skomplikowane sterowanie skrzynki biegów.
UKŁAD TYLNY ZESPOLONY – silnik umieszczony z tyłu pojazdu napędza oś tylną.
Obecnie układ praktycznie nie stosowany, choć pewnie wszystkim Polakom kojarzący się z wyjątkowym samochodem jakim jest Fiat 126p. W tym układzie silnik umieszony jest z tyłu i zblokowany jest ze skrzynką biegów, przekładnią główną i mechanizmem różnicowym. Może być umieszczony za tylną osią, lub przed – wówczas często układ taki nazywany jest centralnym (patrz następny punkt).
Umieszczenie silnika z tyłu, za tylną osią ma szereg wad:
- niekorzystne zachowanie się samochodu w ruchu prostoliniowym,
- tendencja do nadsterowności,
- niekorzystny rozkład obciążeń,
- krótki układ wylotowy (trudności z wytłumieniem hałasu silnika i zastosowania katalizatorów),
- skomplikowane sterowanie skrzyniki biegów,
- trudności z z chłodzeniem sinika, a także ze skutecznym ogrzewaniem kabiny,
- niewielki bagażnik w przedniej części pojazdu.
Obciążenie tylnej osi i odciążenie przedniej szczególnie niekorzystnie wpływało na kierowalność pojazdu zimą – wówczas co bardziej zapobiegliwi kierowcy, wkładali do bagażnika odpowiedni „balast” w postaci worków z piskiem lub cementem.
UKŁAD CENTRALNY – silnik umieszczony z tyłu pojazdu (przed tylną osią) napędza oś tylną.
Układ stosowany w samochodach sportowych. Przesunięty przed tylną oś zespół napędowy ogranicza miejsce w kabinie i z tego względu są to z reguły pojazdy dwumiejscowe. Centralne umieszczenie silnika daje lepszy rozkład obciążeń na obie osie i korzystne położenie środka masy.
UKŁAD 4×4 – silnik umieszczony wzdłużnie z przodu pojazdu napędza obie osie.
Napęd stosowany przede wszystkim w samochodach sportowych i terenowych. Posiada najlepsze własności ruchowe spośród wszystkich omawianych układów, jednakże zajmuje najwięcej miejsca, jest najbardziej skomplikowany i kosztowny. Ogólnie możemy wyróżnić dwie odmiany napędów 4×4 – stały i dołączany. W napędzie stałym napęd przekazywany jest częściowo na oś przednią, a częściowo na tylną (niekoniecznie w proprcji 50/50) , w napędzie dołączanym jedna z osi (np. przednia) jest dołączana (automatycznie lub ręcznie) w zależności od warunków drogowych lub woli kierowcy.
Powyższe układy stosowane w pojadach wyposażonych w dwie osie. W przypadku pojazdów z trzema i więcej osiami różnorodność rozwiązań konstrukcyjnych jest ogromna, napędzana oś może być jedna, dwie, trzy osie…
Osobnym zagadnieniem są układy napędowe pojazdów hybrydowych, ale o tym szerzej napiszę później.
w fiacie 126 występuje trochę inny układ niż przedstawiony tutaj na obrazku-rzędowy poprzeczny. Malczan ma układ rzędowy z tłokami ustawionymi w rzędzie w linii osi pojazdu, później jest sprzęgło i skrzynio-most z półosiami, dlatego silnik jest tak daleko za tylną osią. Taki sam układ występuje np. w garbusie. I tak btw. występowały też układy z silnikami przed przednią osią, stare francuzy bodajże, silnik, sprzęgło, skrzynio-most z półosiami. I jeszcze nic tu nie ma o transaxle. Układ centralny też w dużym uproszczeniu. Sam tekst też troszkę mija się z prawdą. Jakby robiony przez kogoś kto lubi pisać o tym o czym… Czytaj więcej »
No to niech jeszcze kolega Miko powie ile tam widzi cylindrów? 😉 Bo ja cztery 😀 A tak poważnie to mam wrażenie, że Miko chciał po prostu zabłysnąć i niewiele z tego wyszło, bo tak jak napisał Jarkop – sprawa jest tak prosta i oczywista, że nie ma nad czym dyskutować…
Niesamowite 🙂 Nigdy nie wpadłbym na to, że ktoś w moich rysunkach zobaczy coś więcej niż ja sam. Tworząc rysunki nie miałem na myśli żadnego konkretnego rozwiązania i nie wnikałem w szczegóły. Po prostu to miał być prosty rysunek poglądowy, a to że Ty tam widzisz silnik umieszczony poprzecznie (i to jeszcze rzędowy!) to już nic na to nie poradzę. Idea była taka, żeby w możliwie prosty i krótki sposób przedstawić podstawowe typy układów napędowych. Dlatego chociażby zabrakło wzmianki o dość nietypowym układzie transaxle i wielu, wielu innych. Wszystkie układy opisane są w bardzo dużym uproszczeniu, bo taka jest idea… Czytaj więcej »
To wynika z umiejscowienia skrzyni biegów-w rzędowym ustawionym wzdłużnie skrzynia biegów nie mogłaby się na rysunku nakładać na silnik.
I po prostu nie chce mi się pisać nic więcej bo widzę że piszę do 'znawców’ którym nic nie można zarzucić. Nie wiem jak można było w tak upośledzony sposób przedstawić i opisać tak proste zagadnienie. Nie bierz się za coś na czym się nie znasz-mówię tu i o motoryzacji i o grafice
A ten dalej swoje… Z tego co wyczytałem autor nie sprecyzował jakiego typu jest to silnik i jak jest ułożony. To ty sobie ubzdurałeś, że jest to silnik rzędowy umieszczony wzdłużnie, co oczywiście nie zmienia faktu, że rysunki zrobione są beznadziejnie…
Nie rozumiem takich ludzi jak Miko, najpierw obraża autora insynując, że się nie zna na tym o czym pisze, a potem obraża się, że niektórzy się z nim nie zgadzają… totalne szaleństwo. Ja rozumiem, że można mieć swoje zdanie, ale po co to robić w tak głupi i chamski sposób? I to tylko dla tego, że rysunki nie tak narysowane! Pozdrawiam.
Dziękuję za wsparcie 😉 Chociaż tak naprawdę nie czuję się urażony 🙂 , bo każdy ma prawo do wyrażania swoich opinii, a w kwestii rysunków doszło po prostu do naditerpretacji…
Z uporem maniaka chciałbym jeszcze raz podkreślić, że są to rysunki schematyczne i tak naprawdę, narysowane w ten sposób nie przedstawiają niczego więcej niż tylko ogólną koncepcję rozmieszczenia układu napędowego w pojeździe. Ponieważ zdaję sobie sprawę, że przedstawione schematy będą budziły w takiej formie spore kontrowersje postaram się je w najbliższym czasie zmienić.
Nie rozumiem o co chodzi z tymi rysunkami? Jak dla mnie są bardzo ok
Uwagi dotyczyły starych rysunków, które zostały zmienione – mam nadzieję, na lepszą wersję 😉