Opisywanych tutaj układów nie znajdziecie we współczesnych silnikach. Mimo to uważam, że warto przyjrzeć się rozwiązaniom stosowanym 20, 30 i więcej lat temu – z wielu powodów – są ciekawe, różnorodne i po prostu… inne 😉
W krótkim artykule nie sposób przedstawić wszystkich układów wytryskowych występujących na przestrzeni dziesięcioleci, ograniczę się więc do (moim zdaniem) najważniejszych:
D-Jetronic (1967-1976) – można uznać za pierwszy układ wtryskowy sterowany elektronicznie, który znalazł powszechne zastosowanie w motoryzacji. Słowo „powszechne” w tym przypadku jest nieco na wyrost, bo jeszcze przez prawie dwie dekady układy elektroniczne w samochodach miały ograniczone zastosowanie ze względu na wysokie ceny. Wśród opinii wielu specjalistów elektroniczny system D-Jetronic wyprzedził swoją epokę, a potwierdzeniem tej tezy jest fakt, że w połowie lat 70-tych został zastąpiony… wtryskiem mechanicznym.
K-Jetronic (1973–1994) – gdyby wśród mechaników przeprowadzić sondaż z zapytaniem „który układ wytryskowy jest najbardziej oryginalny?” z pewnością większość z nich wskazała by na K-Jetronic. W pełni mechaniczne sterowanie dawką paliwa jest pomysłem bardzo oryginalnym i praktycznie nie spotykanym w innych typach układów wtryskowych (w Ameryce system określany był skrótem CIS Continuous Injection System). K-Jetronic był systemem wtrysku ciągłego o stosunkowo dużym ciśnieniu paliwa (ok. 500 kPa). Dawka paliwa regulowana była poprzez tłok sprzężony z tarczą przepływomierza. Im wyżej uniosła się tarcza, tym większy przekrój kanału paliwowego odsłaniał tłok, powodując zwiększenie ilości paliwa podawanego do wtryskiwaczy.
W późniejszym okresie w układzie K-Jetronic zastosowano sondę lambda, która sterując pracą zaworu taktującego mogła korygować dawkę paliwa na podstawie pomiaru stężenia tlenu w spalinach. Oczywiście miało to na celu zmniejszenie emisji związków toksycznych w spalinach.
KE-Jetronic (1985–1993) – to nieco kontrowersyjne połączenie systemu wtrysku mechanicznego z elektroniczną regulacją dawki paliwa. Określenie „regulacja dawki” jest trochę na wyrost, bo w tym systemie, podobnie jak w K-Jetronic podstawowym elementem sterującym był dalej tłok poruszany tarczą przepływomierza. Zadaniem układu elektronicznego było korygowanie ilości paliwa w zależności od zmieniających się warunków pracy silnika. Na podstawie sygnałów z czujników prędkości obrotowej wału korbowego, temperatury cieczy chłodzącej, położenia przepustnicy, położenia tarczy przepływomierza i sondy lambda sterownik odpowiednio sterował elementem wykonawczym w postaci elektrohydraulicznego nastawnika ciśnienia.
L-Jetronic (1974–1989) – można nazwać protoplastą współczesnych układów zasilania silników benzynowych z wtryskiem pośrednim. Elektromagnetyczne wtryskiwacze umieszczone przed zaworami dolotowymi w odpowiednim czasie wtryskiwały określoną dawkę paliwa. Początkowo wtrysk następował równocześnie, w późniejszych wersjach wprowadzono wtrysk grupowy (półsekwencyjny) i sekwencyjny. Układ ten występował w wielu odmianach:
- LE1-Jetronic, LE2-Jetronic, LE3-Jetronic (1981–1991)
- LU1-Jetronic, LU2-Jetronic (1983–1991)
- LH-Jetronic (1982–1998)
Kolejne generacje układu posiadały coraz bardziej zaawansowane układy elektroniczne. W pierwszych układach występowały wtryskiwacze rozruchowe, a ilość zasysanego powietrza określana była za pomocą przepływomierza objętościowego (klapowego).
Mono-Jetronic (1988–1995) – w uproszeniu można napisać, że jest to zubożona wersja układu L-Jetronic zaadoptowana do silników z wtryskiem jednopunktowym. Takie układy miały sens przede wszystkim w silnikach o małej pojemności, w których odległość wtryskiwacza do poszczególnych cylindrów jest podobna. Mimo to układy takie stosowano również w większych konstrukcjach (np. 2.0 Audi 80).
Ze względu na prostą konstrukcję układy monowtrysku z powodzeniem można było adoptować do silników gaźnikowych bez wprowadzania poważnych zmian konstrukcyjnych. Najlepszym tego przykładem może być FSO Polonez, który w 1993 roku został wyposażony w tego typu układ (silnik 1.5 GLI)
Równolegle ze stosowaniem układów wtryskowych w niektórych silnikach występowały układy wtryskowo-zapłonowe, np. KE-Motornic, Mono-Motronic.