Skrzynki biegów z kołami przesuwnymi można śmiało nazwać zabytkowymi. W samochodach osobowych nie są stosowane od ponad pół wieku.
Ich nazwa pochodzi od sposobu włączania biegu, który był bardzo prosty i oczywisty – aby włączyć bieg należało przesunąć odpowiednie koło zębate i zazębić je z innym. Niestety takie rozwiązanie było bardzo kłopotliwe – operacja zamiany biegów przebiegała długo i wymagała od kierowcy specjalnej techniki. Często dochodziło do zgrzytów i szarpnięć, nieumiętna jazda powodowała szybkie uszkodzenie kół zębatych. Co więcej – taki sposób włączania biegów wymusił stosowanie kół zębatych o zębach prostych, których praca charakteryzowała się wyjątkowo głośną pracą.
Współcześnie stosuje się skrzynki biegów z kołami stale zazębionymi, w których włączanie biegu odbywa się przez synchronizator. Pomimo zastosowania synchronizatorów „stary” „sposób włączania biegów częściowo zachował się w przypadku biegu wstecznego, a w naszym poczciwym maluchu również biegu pierwszego.
Tak wygląda wnętrze archaicznej skrzynki z kołami przesuwnymi:
Na początek zagadka: ile na powyższym rysunku widać wałków? Dwa czy trzy?
Prawidłowa odpowiedź brzmi trzy: wałek sprzęgłowy (P), wałek pośredni (N) i wałek główny (M). Na rysunku tego wyraźnie nie widać, ale początek wałka głównego ułożyskowany jest w końcówce wałka sprzęgłowego i na pierwszy rzut oka wydaje się, że wałek główny i sprzęgłowy stanowią jedną całość. Opisywany rysunek przedstawia więc skrzynkę trzybiegową, trzywałkową (współosiową) z kołami przesuwnymi oznaczonymi jako A i B osadzonymi na wielowypuście wałka głównego. Przesunięcie koła A w lewo spowoduje zazębienie się go z kołem osadzonym na wałku pośrednim i włączenie biegu pierwszego. Przesunięcie koła B w prawo włączy bieg drugi, a w lewo bieg trzeci. W tym ostatnim przypadku nastąpi złączenie wałka sprzęgłowego z głównym i napęd będzie przekazywany bezpośrednio z pominięciem przekładni zębatych. Jest to tzw. bieg bezpośredni i jego występowanie jest charakterystyczne dla skrzynek biegów trójwałkowych. Włączenie biegu wstecznego następuje poprzez przesunięcie koła A w prawo i zazębienie go z dodatkowym kołem zębatym znajdującym się pomiędzy kołami umieszonymi na wałku głównym i pośrednim. Dzięki wprowadzeniu dodatkowego koła uzykuje się efekt zmiany kierunku obrotów wałka wyjściowego (głównego).
Kolejny rysunek przedstawia skrzynkę czterobiegową:
Poszczególne etapy włączania biegów przedstawiają schematy poniżej.
