Sprzęgło wiskotyczne (lepkościowe)

Sprzęgło wiskotyczne (zwane także wiskozowym lub lepkościowym) stosowane jest w układach napędowych 4×4. Jego zadaniem jest włączanie napędu na jedną z osi (najczęściej tylną) w przypadku wystąpienia poślizgu kół. Stosowane było np. w VW Golfie Sychro, Audi Quattro(1979r.), Hondzie Shutlle i innych samochodach osobowych z napędem 4×4. Współcześnie sprzęgło wiskotyczne można spotkać w układzie napędowym np. Fiata Pandy 4×4. W układach napędowych stosowanie sprzęgła wiskotycznego nie jest zbyt częste, zdecydowanie łatwiej go znaleźć w układzie napędowym wentylatora chłodnicy – popularnie nazywane bywa „wiskozą” lub „wisko”. Mimo różnych zastosowań zasada działania jest ta sama.

Sprzęgło wiskotyczne jest sprzęgłem automatycznym, którego zaletą jest prosta konstrukcja. Umieszczone jest pomiędzy wałkiem wyjściowym skrzynki biegów, a osią napędzaną np. przed tylnym mostem.

Wewnątrz obudowy sprzęgła znajdują się dwa zespoły tarcz umieszczonych naprzemiennie, jeden zespół osadzony jest w obudowie, a drugi na wałku sprzęgła. Tarcze mogą się nieznacznie przesuwać osiowo. Całość jest szczelnie zamknięta i wypełniona olejem silikonowym. Olej silikonowy ma wyjątkową cechę – pod wpływem wzrostu temperatury rośnie jego lepkość.

Gdy pojazd porusza się na twardej nawierzchni o dobrej przyczeponści wówczas koła osi przedniej i tylnej obracają się z tą samą prędkością obrotową. Także obudowa sprzęgła i wałek wejściowy obracają się z tymi samymi prędkościami (jeden wałek napędzany jest od skrzyni biegów, a drugi wałek napędzają swobodnie toczące się koła osi tylnej). Płytki zewnętrzne i wewnętrzne nie przemieszczają się względem siebie i sprzęgło jest wyłączone. Gdy jedno z kół osi przedniej wpadnie w poślizg np. na mokrej nawierzchni wówczas jego prędkość obrotowa rośnie, a prędkość pojazdu wskutek poślizgu nie jest proporcjonalna do prędkości koła. Tym samym powstaje różnica prędkości pomiędzy kołami osi przedniej i tylnej. Tarcze w sprzęgle obracając się względem siebie powodują zwiększenie lepkości oleju silikonowego, który zaczyna „blokować” sprzęgło – napęd zaczyna być przekazywany na tyną oś. Gdy pojazd „odzyska” przyczepność wszystkich kół wszystko wraca do stanu poprzedniego i sprzęgło rozłącza się (brak tarcia wewnątrz sprzęgła obniża lepkość oleju).

Omawiając zastosowanie sprzęgła lepkościowego należy wspomnieć o tzw. blokadzie lepkościowej, która różni się od omawianego przykładu miejscem zamontowania – jest umieszczona pomiędzy obudową mechanizmu różnicowego i jedną z półosi napędowych – i jak sama nazwa wskazuje służy do zablokowania mechanizmu różnicowego w przypadku gdy jedne koło straci przyczepność (w „zwykłym” układzie napędowym taka sytuacja prowadzi do unieruchomienia pojazdu). Blokada lepkościowa może być także zastosowana dla centralnego mechanizmu różnicowego.